హమారా నేతా, హమారా సర్కార్...

కొండలెన్నొ తవ్వుతారు 

ఎలుకలెన్నొ పడతారు...

కరి మింగిన వెలగపళ్ళు 

కష్టంగా కక్కుతారు.

మన నేతల తీరు వేరు.

మన ప్రభుతల రూటు వేరు 

సమస్యలను తేల్చకుండ 

తరతరాలు గడుపుతారు.

(టూజీ స్పెక్ట్రం కుంభకోణంపై జేపీసీని నియమించిన శుభ తరుణాన...)

అంతా ప్రశాంతంగానే...

వెదజల్లిన చిల్లర నాణేలు

నడిరోడ్లపై ప్రజల ప్రాణాలు...

సూత్రదారులూ, శాస్త్రకర్తలూ భద్రం.

కుర్చీ కింద చితిమంటలు లేస్తున్నా,

నిమ్మకు నీరెత్తని స్థిత ప్రజ్ఞా ఏలినవారి సొంతం.

***

పొద్దు పొట్లాల నిండా నెత్తుటి మరకలు.

గద్దెపైనే నిద్దరోయే వాళ్ళ కలల్లో వెన్నెల తరకలు.

నడిచే గాయాలు,

వీధుల నిండా నిలువెత్తు నెత్తుటి వనాలు.

మనిషిని కాల్చిన మతం వాసన 

కాషాయ పతాకాలకు అగరు దూపారాధన...

***

నిక్కచ్చిగా ఇది ప్రజాస్వామ్యం!

ఎవరూ నిజాన్ని గురించి ప్రశ్నించ కూడదు.

ఏలినవారు ఏం చేసినా ఎదిరించ కూడదు.

ప్రశ్నించే వాళ్ళంతా దేశ ద్రోహులు,

ఎదిరించే వాళ్ళంతా ఉగ్రవాదులు.

***

నెత్తుటి కల్లాపు జల్లి 

శవాల ముగ్గులు పెట్టారు...

పరమ శాస్త్రోక్తంగా 

ధర్మ సంస్థాపనకు నడుం బిగించారు...

తుపాకుల దయవల్ల 

పరిస్థితి అదుపులోనే ఉంది.

మరో పదివేల మంది చచ్చినా 

వాతావరణం ప్రశాంతంగానే ఉంటుంది.

***

కత్తుల వంతెనపై 

కవాతు చేసే తరం అవతరించే వరకు 

అంతా ప్రశాంతంగానే ఉంటుంది.

***

('గోద్రా' సంఘటన జరిగినప్పుడు రాసిన కవిత ఇది. నిన్ననే 'గోద్రా' సంఘటనపై తీర్పు వచ్చిన సందర్భంగా...)

చిల్లుపడ్డ కుండలు

ధృతరాష్ట్రుల పాలనలో 

దేశం వర్ధిల్లుతోంది...

స్కాములు చేసే స్వాముల 

జేబులన్ని నింపుతోంది.

దర్యాప్తులు, విచారణలు 

కంటితుడుపు చర్యలే,

దాహార్తుల కంటి ఎదుట 

చిల్లుపడ్డ కుండలే...

***

అగ్గిరవ్వ

తునీసియన్ అగ్గిరవ్వ
ఈజిప్టును అంటుకుంది.
అటు నుంచి విస్తరించి
గల్ఫంతా రాజుకుంది.

సంభాషణ

మనం మాట్లాడుకుంటాం...

రెండు వేర్వేరు గ్రహాలకు చెందిన వాళ్ళలాగ

ఒకటి ఉత్తరాన,

ఒకటి దక్షిణాన;

మనం మాట్లాడుకుంటాం...

శాపగ్రస్త వర్తమానాల గురించి,

ఆశావహ భావితవ్యాల గురించి 

మనం ఒకరినొకరం అర్థం చేసుకోలేం.

నువ్వు అంటావు:

చూడు, ఎంత స్వచ్చమైన సూర్యోదయం

మన మాతృదేశపు చీకటి లోతుల 

సరిహద్దులను వెలిగిస్తోంది.

నేనంటాను:

నువ్వు కలగంటున్నావు! ఇది సూర్యోదయమే కాదు.

ఒక కొత్త మెరుపు 

మనల్ని దగ్ధం చేసే కొత్త మంటలకు సంకేతమిస్తోంది.

నువ్వు నిరసిస్తావు:

చాలించు నీ సిద్ధాంతాలను-

ఇప్పటికీ మనం నిండు చంద్రుణ్ణి చూడలేకపోతున్నాం,

మన కన్నీటి పొరల నుంచి...

నేను నీకు భరోసా ఇస్తాను:

ఈ రాత్రికి నిండు చంద్రుణ్ణి 

మనం కన్నీళ్ళతో కడిగేద్దాం.

ఇతరులైనా రేపటి దినాన్ని 

మరింత స్పష్టంగా చూడగలిగేలా...

మనం మాట్లాడుకుంటాం 

రెండు వేర్వేరు గ్రహాలకు చెందిన వాళ్ళలాగ-

రాత్రంతా పక్క పక్కనే కూర్చుంటాం 

ఒకే నెగడు ఎదురుగా;

ఇప్పుడు చెప్పు:

నీ కళ్ళను మెరుపు కత్తితో చీలుస్తూ 

ఉత్తర, దక్షిణ స్వర్గాలను 

వేరు చేస్తున్నదేది?

***

-లిథువేనియన్: లియోనార్డాస్ ఆండ్రికాస్

తెల్ల కాయితమ్మీద ఓ కవిత

దశాబ్దం నాటి నన్ను నేను నీలో చూసుకుంటున్నాను 

ఈ రోజు నా బాల్యపు నీడలను నీలో వెతుక్కుంటున్నాను 

నీ ఆత్మీయ మృదు కరచాలనంతో,

నిర్మల సంభాషణతో రివైండ్ అయిన నా బాల్యాన్ని 

నీ కళ్ళ తెరలపై చూసుకుంటున్నాను...

***

ముఖమంత అందంగా, నిర్మలంగా మనసుండేది.

మనసంత మార్దవంగా, సహజంగా ముఖముండేది.

బడిలోనూ, వీదిలోను, మిత్రుల ఆట పాటలతో 

ఒక పరిమిత ప్రపంచం ఉండేది.

జేబుల్లో తిమ్మిరి బిళ్ళలతో పాటు కళ్ళలో కాంతులీనే కలలు ఉండేవి.

రంగు పెన్సిళ్ళతో తెల్ల కాయితమ్మీద ప్రపంచాన్ని కుదించే నైపుణ్యం ఉండేది.

నవ్వితే జలపాతాలు పరవళ్ళు తోక్కేవి.

ఏడిస్తే సముద్రాలు సుళ్ళు తిరిగిపోయేవి.

ఆడుకొంటున్నప్పుడు భూగోళం అరచేతిలో బొంగరమై తిరిగేది.

ఆకాశం గాలిపటమై తలలపై గిరికీలు కొట్టేది...

***

ఒక అందమైన కల కరిగిపోయాక-

లోకముంది, లోక కాలుష్యముంది,

కాలుష్యం సోకిన లోకంలో నిర్బంధ సభ్యత్వముంది.

***

నువ్వు నా కవిత్వాన్ని కలవరించినట్లు 

నేను నీ కలలను కవిత్వీకరిస్తున్నాను.

సప్తవర్ణభరితమైన ఇంద్రధనుస్సు వైవిధ్యాన్ని గీస్తుంటే,

రంగులన్నీ కలగలసిపోయిన తెల్లకాయితానివి నువ్వు.

నేనిప్పుడు తెల్లకాయితమీదే ఓ కవిత రాస్తున్నాను.

దారి

గాలి కన్నా, 

నీటి కన్నా,

పెదవుల కన్నా 

తేలిక... చాలా తేలిక 

నీ శరీరమే నీ శరీరానికి ఆనవాలు.

స్పానిష్:  ఆక్టావియో పాజ్ 

బండలను ఉడికిస్తూ...

బండలను ఉడికిస్తూ నేను బతుకుతుంటా...

బండలను మెత్తని గుజ్జులా ఉడికిస్తుంటా...

బండలను ఉడికించి ఉడికించి ఉడికిస్తుంటా...

బండలను ఉడికిస్తుంటా, బతుకుతుంటా...

ఆకలితో కాదు,

ప్రేమ లేదు,

క్రోథం లేదు,

మరీ ఆశలూ లేవు.

బండలు కూడా...

బతకడానికి నేను వాటిని ఉడికిస్తుంటా...

నిష్కారణంగా 

లక్ష్యం లేకుండా

సరిగా నా అంతరంగంలో కూడా...

జపానీస్: తకనో కికో 

అబద్ధమాడు...

నాతో అబద్ధమాడు...

నన్ను ప్రేమిస్తున్నావని ,

నాకు గంతలు కట్టి

గుడ్డివాణ్ణి చెయ్యి 

నాకు ప్లాస్టిక్ రోజాలనివ్వు 

సౌఖ్యాల భ్రమలో ముంచెత్తు

నిన్ను నమ్మమని మాత్రం 

నన్ను అడగొద్దు 

స్వీడిష్: లుడ్వింగ్ నార్విన్ 

గుండె చప్పుడు

కొండొకచో 

గుండె చప్పుళ్ళు కూడా 

నిషిద్ధ నినాదాలవుతుంటాయి...

పెదవుల కదలికలు

ప్రచండ తుపానుల కన్నా, పెను భూకంపాల కన్నా 

మించిన ప్రకృతి వైపరీత్యాలవుతుంటాయి...

***

కడగంటి చూపులతో 

గర్భాదానాలు చేసిన పరాశరులనో,

అంగుళీయకాల ఆనవాళ్ళతో

గాంధర్వాలను అక్కడికక్కడే 

విస్మరించిన దుష్యంతులనో

ఆదర్శంగా తీసుకోక 

వాడెవడో పడమటి దేశాలవాడు 

వాలంటైన్ కోసం

ఒక రోజు జరుపుకోవడం 

నిజంగా నేరమే!

***

ఎట్టకేలకు ప్రేమకు సైతం 

ఎల్లలను నిర్ధారించినందుకు

మమ్మేలుతున్న కాషాయ ప్రభువులకు 

ఎనలేని కృతజ్ఞతలు...

***

రామచిలుకలను  పంజరాల్లో బంధించండి 

పంజరాలలోని రామచిలుకలకు 

పరమ శాస్త్రోక్తంగా వస్త్రధారణ చేయించండి...

లేకుంటే, అవి రెక్కలల్లార్చినప్పుడు 

ఏలినవారికి అశ్లీల భంగిమల్లా కనిపించవచ్చు...

పొరపాటుగానైనా చిలుకలకు వస పట్టకండి...

ముచ్చటగా అవి నాలుగు పలుకులు పలికితే,

ఏలినవారికి పచ్చి బూతుల్లా వినిపించే ప్రమాదముంది...

***

ఎవరో కవి అన్నట్లు,

'చాతీ లోపల గుండెకాయ ఉండటమే నేరం'

దానికి స్పందనలుండటం మరింత నేరం...

శూలధారులు గుచ్చి గుచ్చి పొడుస్తారు.

***

మనసులను పరచే సందేశాలనూ,

స్పందనలను కలబోసుకునే సమాగామాలనూ నిషేధించండి...

లేకుంటే, ప్రేమ అంటురోగంలా విస్తరించి 

ఏలినవారి కాషాయాన్ని కలుషితం చెయ్యగలదు.

***

మాట

మాటే శస్త్రం, మాటే వైద్యం
మాటే మర్మం, మాటే మంత్రం
***
మాటలు చేసిన అదృశ్య గాయాలకు
నీ కనురెప్పలు
జడివానకు తడిసిన పావురం రెక్కలవుతుంటాయి
మాటలు పూసిన సాంత్వన లేపనాలకు
నీ పెదవులు
నిశ్చల తటాకంలోని అరవిరిసిన సరోజాలవుతుంటాయి
***
నిర్బంధంలో స్వేచ్ఛను ఆశించేందుకు
ఓపెన్ఎయిర్ జైలు కాదు ,ఇల్లు..
సంకెళ్ళు ఉండవు, కటకటాలూ కనిపించవు,
అడుగు ముందుకెయ్యాలంటే మాత్రం
ముందరి కాళ్ల బంధాలు అడ్డు వస్తుంటాయి
***
గుచ్చి పొడిచేది మాటే ,
చిచ్చు పెట్టేదీ మాటే,
చివరాఖరికి నీలో
నీ చితిని రగిలించేదీ మాటే
***
గురి తప్పిన మాట పోలీసు తూటా
గురి లేని మాట ముళ్లు మొలిచిన బాట
***
దారం లేకుండానే గాలిపటాన్ని ఎగరేసేందుకు
యవ్వనారంభ స్వప్నం కాదు, జీవితం...
సెన్సారూ ఉండదు, ఆంక్షలూ కనిపించవు,
కల్పనకు పూనుకోవాలంటే మాత్రం
ఆంతరంగిక అతిక్రమణలు ఆటంకాలవుతుంటాయి.
***
మాటే కదనం, మాటే కవచం
మౌన యవనిక వెనుక
దాగున్న మాటే కవనం.
***

నిన్ను ప్రేమించేది నేనే

నువ్వు ఇక్కడే ఉండి  ఉంటే
నువ్వు నా చెలికాడివే అయి ఉంటే
నిన్ను ప్రేమిచేది నేనే
నువ్వు నాకు సన్నిహితంగా ఉండి ఉంటే
నీ ఊసులు నా చెవిలో గుసగుసలాడి ఉంటే
నిన్ను ప్రేమించేది నేనే
నువ్వు నన్ను చూసి ఉంటే
నా అనుభూతులను నువ్వు అనుభూతించి ఉంటే
నిన్ను ప్రేమించెది నేనే
నువ్వు నన్ను అర్ధం చేసుకుని ఉంటే
ఎప్పుడైనా నువ్వు అందుకు ప్రయత్నించి ఉంటే
ఎప్పటికైనా నువ్వు నన్ను అర్ధం చేసుకోగలిగితే
నిన్ను నేను ప్రేమిస్తాను 

స్వీడిష్: లుడ్వింగ్ ఏ నార్విన్ 

మీ మాటలే...

నిరంతరాయంగా ఓ రెండు గంటలు
మీతో గడిపేందుకు ఇక్కడకొస్తాను
మరో కవిత వినిపించడానికి,
నా సహచరుల కవితలు చదవడానికి...
తరచు ఇక్కడకు రావాలనుకుంటాను
నేను ఆత్మీయంగా హత్తుకున్న పదాలను
అర్థం చేసుకునే వాళ్ళకు దగ్గరగా ఉండేందుకు...
నిజానికి నేనిక్కడే నివాసముండాలి.

జీవితం, విధి నిర్వహణ
ప్రియురాలి ఆశలకు అంతరాయం కలిగిస్తుంటాయి
స్వల్ప సంతోషాలు మాత్రమే
మిగిలిన ప్రపంచంలోకి నన్ను లాక్కుపోతుంటాయి...
మరోసారి ఇక్కడ కనిపిస్తే నన్నాపి పలకరించండి
ప్రేమ పూర్వకమైన మీ మాటలే
నా కవి హృదయాన్ని పెంచి పోషిస్తాయి...

***
ఇంగ్లీష్: బాబీ డఫీ

రంగుల సుడిగుండం 

'మనం సత్యాన్ని గ్రహించేందుకు దోహదపడే అబద్ధమే కళ. సృజన తాలూకు ప్రతి చర్యా తొలుత విధ్వంస చర్యే. అనవసరమైన దాన్ని నిర్మూలించేదే కళ...' ఈ మర్మాన్ని గ్రహించి లోకానికి చాటిన మహా కళాకారుడు పికాసో. పికాసో చిత్రానికి, ఎల్లోరా శిల్పానికి ముడిపెట్టిన సినీకవుల ద్వారా మాత్రమే పికాసోను తెలుసుకున్న ఇప్పటి తరం తెలుగు జనానికి మోహన్ రాసిన 'పికాసో' పుస్తకం ఒక కనువిప్పు. చిత్రకళపై తెలుగులో ఇప్పటివరకు వచ్చిన పుస్తకాలను వేళ్ళపై లెక్కించవచ్చు. ఇక ప్రపంచఖ్యాతి పొందిన చిత్రకారులను సమగ్రంగా పరిచయం చేసే పుస్తకాలు తెలుగులో ఇప్పటి వరకు లేనేలేవు. స్వతహాగా చిత్రకారుడు, కవి, ఆపైన పాత్రికేయుడు అయిన మోహన్ ఆ లోటు తీర్చారు. పికాసో జీవితాన్ని, కళను, వాటిలోని వివిధ దశలను మోహన్ సమగ్ర సంక్షిప్తంగా వివరించిన తీరు చదువరులను నిస్సందేహంగా ఆకట్టుకుంటుంది. వివిధ దశలలో పికాసో గీసిన చిత్రాలు, రూపొందించిన శిల్పాల ఫొటోలతో రూపొందించిన ఈ పుస్తకం పికాసోను సచిత్రంగా అర్థం చేసుకొనేందుకు దోహదపడుతుంది. ఈ పుస్తకానికి ముందుమాట రాసిన వరవరరావు చెప్పినట్లు 'ఇది నిజంగా శ్రీశ్రీ మహాప్రస్థానానికి మంచి కానుక. శ్రీశ్రీ శతజయంతి ఉత్సవానికి ఉద్దీపననిచ్చే ఉల్లేఖన'. శ్రీశ్రీ కవిత్వంలో కనిపించే పతితులు, బాధాసర్పద్రష్టులు పికాసో చిత్రాల నిండా కనిపిస్తారు. పికాసో గురించి చెప్పేటప్పుడు మోహన్ శ్రీశ్రీని పలుసార్లు ఉటంకించడం సందర్భోచితంగానే కాదు, అనివార్యంగా కూడా అనిపిస్తుంది. పికాసో చిత్రాలలోనే అపురూపమైన కళాఖండం 'గెర్నికా'ను శ్రీశ్రీ రాసిన 'మానవుడా' గేయాన్ని ప్రస్తావించడం మోహన్ అధ్యయన విస్తృతికి, సందర్భశుద్ధికి అద్దంపడుతుంది. ఒక శ్రీశ్రీతో మాత్రమే సరిపెట్టుకోలేదు. ధూర్జటి, శ్రీనాథుడు, కృష్ణశాస్త్రి కూడా పలు ప్రస్తావనలలో సందర్భోచితంగా తారసపడతారు. వీళ్ళంతా పికాసోకి ఏమవుతారని సందేహపడక్కర్లేదు. ఎందుకంటే, శ్రీశ్రీ చెప్పినట్లు అంతా 'ఏకరక్త బంధువులు'. ఆరకంగా మోహన్ కూడా పికాసోకి ఏకరక్త బంధువే. బహుశా, ఆ బంధుత్వంతోనే అత్యంత సాహసోపేతంగా పికాసో జీవితాన్ని మన ముందుంచారు. వరవరరావు చెప్పినట్లుగా 'పికాసో జీవితాన్ని, చిత్రకళా పరిణామాన్ని మోహన్ సాహసంగానూ, సమర్థవంతంగాను తెలుగు కవిత్వంలో పునర్నిర్మించాడు. తాను రుణపడి ఉన్న కృష్ణశాస్త్రి వేలువిడిచిన శ్రీశ్రీ పికాసో 'మహాప్రస్థానా'న్ని మనకు మోహన్ కుంచెతో రచించాడంటే మీరు నమ్ముతారా? నమ్మాలి మరి.' మోహన్ రాసిన 'పికాసో' పుస్తకానికి వరవరరావు ప్రశంసే సిసలైన యోగ్యతాపత్రం. పికాసో ఒక రంగుల సుడిగుండం. మోహన్ ఈ సుడిగుండంలోకి దూకి, పికాసో ఆత్మను ఒడిసిపట్టుకోవడంలో విజయవంతమయ్యారు.

పికాసో
రచన: పి.మోహన్
కాకి ప్రచురణలు
హైదరాబాద్
వెల: రూ. 60
అన్ని ప్రముఖ పుస్తకాల షాపుల్లో లభ్యం

జ్ఞాపకాల చిత్తడి 

మబ్బులు  ముసిరితే చాలు

మబ్బుల్లాగానే  జ్ఞాపకాలూ ముసురుకుంటాయి

వర్షం కురుస్తుంది

మనసు నిండా జ్ఞాపకాల ఛిత్తడి

మెరుపులు మెరిస్తే

గుండెల్లో పిడుగులు-

వర్షం కురిస్తే చాలు 

ఫైకప్పు ఎందుకో ఏడ్చేది 

ఇల్లంతా భయంతో 

బితుకు బితుకుమనేది 

ఒంటరి క్షణాలు 

యుగాల్లా గడుస్తుంటాయి 

అనుదినమూ గండమే

అయినా ఆయువు అంత తొందరగా తీరదు 

పెంకులు రాలిన పైకప్పూ కూలిపోదు 

రోజులు లెక్కబెట్టుకోవడంలోనే

రోజులు గడచిపోతాయి 

గడచిన రోజుల గుర్తుగా 

కాసింత కవిత్వం 

వర్షాకాలపు విహ్వల జ్ఞాపకాల్లేకుండా

నేను లేను, నా గతం లేదు

తడిసిన బాల్యం ఆఖరు రోజుల్లో 

నన్ను పలకరించిన నా కవిత్వమూ లేదు.

వర్షం కురిస్తే చాలు 

జ్ఞాపకాల్లో తడిసిన గుండె 

చిత్తడి నేలవుతూ ఉంటుంది 

ఒక్క క్షణం భయం భయంగా 

బితుకు బితుకుమంటూ ఉంటుంది 

ముట్టడి 


మంత్రనగరి కవాటాలను దాటాలి-
పెద్దమెదడు వాడో, ప్రపంచ బ్యాంకు వాడో
తాళాన్ని వేలాడదీశాడు...
తెరిచేందుకు కీలక పదాన్ని కనిపెట్టాలి.

ఊతపదాలు, నీతి పదాలు, బూతు పదాలు;
ప్రియురాళ్ళ పేర్లు, ఊరవతలి ఏర్లు...
ఒక్కొక్కటిగా ప్రయత్నించాలి...
ఎలాగైనా తలుపులు తెరవాలి...
తప్పిపోయిన తలపులను వెతికి పట్టుకోవాలి.

***

నీకు నువ్వు నువ్వూ కావు,
నాకు నేను నేనూ కాను...
ఎవరికి వాళ్ళమే అపరిచితులం.
పరారైన మన పరిచయాలు
ఎక్కడున్నాయో పసిగట్టాలి.

***

చాటుగానో, పొరపాటుగానో-
సరి'హద్దులు' మీరి మరీ చొరబడాలి.
బతికిన క్షణాలను మళ్ళీ హత్తుకోవాలి
దాచిపెట్టుకున్న ఆయుధాలను పైకెత్తుకోవాలి
మంత్రనగరి నడిబొడ్డున మందుపాతర ముట్టించాలి.

***